Ecstasy & Orewoet
Museum Parcum Heverlee, nog tot 9 november 2025
Acht eeuwen na haar dood is Christina Mirabilis nooit weg uit de actualiteit. In de tentoonstelling Ecstasy & Orewoet van Parcum Heverlee speelt zij opnieuw een sleutelrol. Onze projectmedewerkers gingen op bezoek.
Centraal in deze tentoonstelling staat de ‘extatische ervaring’: een gevoel van hogere verbondenheid waarbij het zelf wordt overstegen. In de Vita van Christina lezen we meermaals dat zij zulke momenten van vervoering beleefde. Zij stond daarmee niet alleen in haar tijd. Dat blijkt duidelijk uit de rijke verzameling beelden en documenten in de tentoonstelling. Gelijkaardige ervaringen doen zich voor bij alle 13de eeuwse ‘vrije vrome vrouwen’ uit onze streek, die toen én nu wereldwijd bekend staan als de ‘mulieres religiosae’.
Hier en daar zagen we hoe bezoekers meewarig hoofdschudden bij de onwaarschijnlijke lichamelijke uitingen die met zulke extase gepaard gingen. Zeker bij het ‘verbazende’ relaas over Christina Mirabilis zoals het door de audiogids (beetje kort door de bocht) verteld wordt. Inderdaad, voor een hedendaagse verstaander is de culturele kloof met zulke middeleeuwse getuigenissen immens groot!
De tentoonstelling zoekt naar overbrugging. Zij combineert de oude bronnen over extase met nieuwe eigentijdse uitingen en vormen van extase. Het levert interessante vergelijkingen op. Sommige hedendaagse beelden zijn indringend. Maar toch, ons bleef toch meer het verschil opvallen. Wat de mystieke vrouwen zochten, verschilt essentieel van het hedendaagse zoeken naar extase: vaak een soort roes, met weinig inhoudelijke impact op het leven.
Zoals het Parcum Magazine Ecstacy & Orewoet zelf aangeeft: ‘Krijgen we niet nogal snel een stereotiep en clichématig beeld van extase voorgeschoteld en scheren we de verschillende gelaagdheden van extase niet al te vaak over eenzelfde kam?’ (p.18)
Ja, – zo voegen wij toe – gaan we daarmee niet te vlug voorbij aan de religieuze en existentiële complexiteit van de middeleeuwse getuigenissen? Misschien kunnen deze oude weerbarstige verhalen net vandaag nieuwe betekenissen genereren, onze verstarde hedendaagse verstaanscontext veeleer openbreken?
Dit was de intuïtie van onze projectgroep Christina Mirabilis enkele jaren geleden van bij de start. Dat Christina een vrouw was uit onze streek (Haspengouw) die wereldwijd fascinatie bleek te wekken (van Nick Cave tot in The New Yorker), intrigeerde ons om samen haar verhaal te gaan herlezen. Dat verhaal is geschreven door Thomas van Cantimpré in 1232, acht jaar na haar dood.
We probeerden dieper door te dringen, en verder te kijken dan de spectaculaire anekdotes over Christina die telkens weer zo graag worden herhaald. Natuurlijk stootten we op de verbeeldingswereld van de middeleeuwer, en Thomas zelf had ook zijn eigen intentie met het Christinaverhaal.
Maar wij probeerden samen het verhaal zin na zin te herlezen met een nieuwe onbevangenheid! Onze multidisciplinaire onderzoeksgroep vond, selecteerde en verhelderde 24 thema’s die vandaag betekenisvol kunnen zijn en inspireren. Weerbarstig soms, jazeker, maar vooral uitdagend.
Christina kwam ons tegemoet als een vrouw met vele rijke verrassende facetten. Eén bijzonder thema willen we hier noemen: haar pijn en kwetsbaarheid die haar isoleerde, tot rusteloosheid dreef en tot bizar en averechts gedrag. Meerdere mediëvisten herkennen in haar iets van wat in die tijd een psychisch lijdende vrouw kan geweest zijn. Hoe het ook zij, zó zoals zij was, wordt zij in de loop van haar leven een verrassend sterke vrouw die diepe levenszin vindt en veel gaat betekenen voor anderen. Ook onze tijdgenoten vinden in haar verhaal herkenning en heling, zo blijkt. Op vele punten leert Christina ons ‘anders kijken’.
Museum Parcum is een partner van onze projectgroep. We delen samen de overtuiging dat religieus erfgoed een sleutel kan zijn om verrassende levensperspectieven te openen voor onze tijdgenoten.
De tentoonstelling in Parcum loopt nog tot 9 november. Ga zeker nog kijken! Wij raden aan om vóór je bezoek al eens te lezen in het bijbehorende Parcum Magazine dat – veel meer dan de audiogids – een schitterende inleiding geeft – onderbouwd en genuanceerd – in wat je tijdens de tentoonstelling te zien krijgt.